مارکت پلیس (Market Place) را می‌توان تجارت به سبک قرن ۲۱ دانست. مارکت پلیس یکی از کارآمد‌ترین و بهترین مدل‌های کسب و کار اینترنتی است. در این مدل کسب و کار، مصرف کنندگان و تولید کنندگان بهم متصل می‌شوند البته اشتباه نکنید، دلیل کارآمدی مارکت پلیس، حذف واسطه‌ها نیست بلکه یک تعامل دو سر برد است که نهایتاً به سود مصرف کننده و تولید‌کننده خواهد بود.
چنین به نظر می‌رسد که در کسب و کار‌های اینترنتی در آینده، مدل مارکت پلیس، نقش مهمی دارد، برای همین تصمیم گرفتیم در این مطلب به طور کامل و دقیق مارکت پلیس را بررسی کنیم. اگر شما هم از آینده درخشان مارکت پلیس مطمئن هستید، با این مطلب همراه شوید.
مارکت پلیس (Market Place) چیست؟
حتماً تا به حال پیش آمده که از طریق اینترنت و به صورت آنلاین محصولی را خریداری کنید. شاید در برخی از این سایت‌ها دیده باشید که برای یک محصول چند تأمین کننده همراه با گارانتی‌های مختلف، معرفی می‌شوند. این نوع وب سایت‌ها از مدل کسب و کار مارکت پلیس استفاده می‌کنند. همان‌طور که متوجه شدید در مارکت پلیس، وب سایتی مصرف کنندگان را به تولیدکنندگان متصل می کند. برای مثال برای محصول x چند تأمین کننده وجود دارند که هر کدام قیمت و خدمات پس از فروش مخصوص خود را به مشتری ارائه می‌دهند و مشتری می‌تواند از بین آن‌ها بهترین پیشنهاد را انتخاب کند.
در بازار آنلاین ایران، چندین فروشگاه با مدل مارکت پلیس وجود دارد که احتمالاً تا به حال با یک یا دو تای آن‌ها کار کرده اید:
- بامیلو
- اسنپ و تپسی
- دیجی کالا (از سال ۹۶)
- فیدیبو
- دیوار
- شیپور
- و...
همان‌طور که متوجه شدید یک اصل مهم در اداره مارکت پلیس وجود دارد، بله! یک وب سایت قدرتمند. البته این تنها یکی از عناصر مهم در بوجود آوردن و اداره مارکت پلیس است. برای اینکه بتوان ارتباطی بین مصرف کنندگان و تولید کنندگان بوجود آورد باید مدیران هر بخش به بهترین و سریع‌ترین شکل ممکن عمل کنند، باید پنل‌های سایت همیشه در دسترس مشتریان و تأمین کنندگان باشد و به طور کلی این شکل از کسب وکار، حالت دینامیک دارد و برای همین سرعت و دقت عمل همواره در سیستم در نظر گرفته می‌شود.
اگر از اکثر افراد درباره بازار های مختلف سؤال کنیم، چنین تصور می‌کنند که تنها دو نوع بازار وجود دارند: یکی بازار‌ها و فروشگاه‌های سنتی در سطح شهر و یکی بازار‌های آنلاین. در بین اغلب افراد این موضوع جا افتاده که یک فروشگاه آنلاین شامل انباری از کالا های مختلف است و لیست این کالا‌ها را در سایت خود قرار داده و به مشتریان می‌فروشد. البته این نوع کسب و کار و بازار آنلاین هم وجود دارد ولی کم کم جای خود را به مارکت پلیس می‌دهد.
در بازار های مدل مارکت پلیس، فروشگاه آنلاین نیاز به انبار بزرگی ندارد که یک عالمه جنس را در آن انبار کند و منتظر مشتریان باقی بماند بلکه با تأمین کنندگان مختلف، قرار داد می‌بندد و لیست تأمین کننده هر کالا را با اطلاعات کالا، به مشتری ارائه می‌دهد، وقتی مشتری انتخاب خود را انجام داد و خرید کرد، تأمین کننده جنس را به انبار فروشگاه آنلاین می‌فرستد تا بعد به دست مصرف کننده برسد. پس فروشگاه آنلاین فقط دارای انباری جزئی است که تنها مدتی کوتاه جنس مورد نظر مشتری را نگه می‌دارد و سپس برایش ارسال می‌کند.
با این حساب تا الان کاملاً متوجه شدیم که یک فروشگاه آنلاین به سبک مارکت پلیس چگونه کار می‌کند و چرا آینده فروشگاه های آنلاین بسته به این مدل کسب و کار است.
تفاوت‌های مارکت پلیس با مدل‌های دیگر فروشگاه اینترنتی
برای اینکه بتوانیم درباره تفاوت‌های مارکت پلیس با فروشگاه‌های دیگر بحث کنیم باید یک نکته مهم را در نظر بگیریم: مارکت پلیس یک نوع فروشگاه اینترنتی یا e-commerce است ولی هر e-commerce لزوماً مارکت پلیس نیست. معمولی ترین حالت از e-commerce همان نوع فروشگاه آنلاین است که وب سایت مالک تعدادی کالاست، آن‌ها را در انبار نگه داری می‌کند و به مشتریان می‌فروشد.
مزایای فروشگاه مارکت پلیس
- این مدل از فروشگاه‌های آنلاین نیازی به سرمایه کلان و انبار بزرگی ندارد پس برای استارت زدن پروژه، گزینه مناسبی است.
- اساس کار مدل مارکت پلیس، یک سایت قوی و کارآمد است پس برای شروع کار نیازی چندانی به دفتر کار نخواهید داشت ولی با گسترش شرکت، همچنان که تعداد کارمندان زیاد‌تر می‌شود باید دفتر کار هم تعبیه گردد.
- مهم‌ترین مزیتی که مارکت پلیس برای جامعه به همراه دارد این است که تأمین کنندگان سعی می‌کنند کالایی که معرفی می‌کنند در بین رقبا، هزینه کمتر و خصوصیات بهتری داشته باشد، به این ترتیب در نهایت کالایی که به دست مصرف کننده می‌رسد با کیفیت و با کمترین قیمت ممکن است.
- به عنوان مدیریت فروشگاه و وب سایت، مالک هیچ کالایی نیستید پس لازم نیست نگران مشکلات انبارداری یا فروش محصولات قدیمی شوید تنها کافیست محصولات و خدمات تأمین کنندگان را به مصرف کنندگان معرفی کنید و کالا‌ها را به مشتریان برسانید.
- از نکات مثبت دیگری که در رابطه با مارکت پلیس وجود دارد این است که تأمین کنندگان یا تولیدکنندگان کالا، لازم نیست نگران تبلیغات، معرفی و بازاریابی کالا‌های خود باشند زیرا این کار را سایت فروشگاه آنلاین انجام خواهد داد. حتماً در فروشگاه‌های مارکت پلیس دیده‌اید که برای محصولات موجود و غیر موجود هم اطلاعات کاملی منتشر شده است و فروشگاه‌های آنلاین بزرگتر هم یک تیم تولید محتوا برای معرفی محصولات دارند.
- از مزایایی که مارکت پلیس برای مصرف کنندگان دارد هم که نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. گفتیم به دلیل رقابتی که بین تأمین کنندگان بوجود می‌آید، بهترین کالا با بهترین قیمت به دست مشتری می‌رسد. همچنین در این فروشگاه‌های آنلاین برای کاربران امکاناتی وجود دارد که می‌توانند نظرات و تجربیات را با هم به اشتراک بگذارند یعنی وقتی می‌خواهید کالایی را بخرید می‌توانید کامنت‌ها را مطالعه کنید و با خیال راحت‌تری این کار را انجام دهید.
- میزان ترافیک مخصوصاً در شهر‌های بزرگ مشکلی است که در نهایت می‌تواند خریداز فروشگاه‌های سنتی را کم رنگ‌تر کند. با این شرایطی که در ترافیک شهری وجود دارد وقتی تصمیم بگیرید کالایی را در قسمت دورتری از محل کار یا منزل خود بخرید، نهایتاً می‌بینید که قیمت تمام شده یعنی با احتساب قیمت کالا و هزینه رفت و آمد و زمان، بسیار بیشتر از خرید از مارکت پلیس‌ها یا هر نوع فروشگاه آنلاین است.
- به طور کلی تمام مزایای استفاده از فروشگاه‌های اینترنتی در مدل مارکت پلیس هم وجود دارد.
دیدیم که مارکت پلیس برای هر سه طرف (مصرف کننده، تولید کننده و فروشگاه آنلاین) مزایای فراوانی دارد و برای همین محبوب شده است.
معایب فروشگاه مارکت پلیس
- اساس کار فروشگاه‌های مارکت پلیس بر یک معادله است: سود کمتر، فروش بیشتر = فروش بیشتر، سود بیشتر. یعنی همان‌طور که می‌دانید در این فروشگاه‌ها کالا‌هایی بیشترین فروشرا دارند که قیمت کمتری داشته باشند، پس برای اینکه در نهایت سود قابل توجهی به وب سایت برسد، باید تعداد فروش‌ها بسیار زیاد باشد. از این رو، اهمیت تبلیغات و معرفی محصولات زیاد است و شاید سودی که حاصل می‌شود کمتر از انواع فروشگاه های سنتی و e-commerce ها باشد.
- یک فشار دیگر بر مارکت پلیس‌ها وجود دارد، باید محصولاتی که در مارکت پلیس وجود دارند بسیار متنوع باشند و همیشه بر اساس تقاضا موجودی دینامیک انبار، منطقی باشد، همچنین همواره باید قرار دادی با تأمین کنندگان کالا‌های محبوب وجود داشته باشد. شاید برای شما هم پیش آمده که به مارکت پلیسی مراجعه کنید، کالایی را بپسندید و ببینید کالا در حال حاضر موجود نیست یعنی تأمین کننده‌ای ندارد. پس همان‌طور که متوجه شدید، اداره مارکت پلیس، کاری حساس می‌باشد.
- وب سایتی که یک مارکت پلیس نیاز دارد صد در صد باید قوی‌تر از انواع e-commerce معمولی باشد. در این وب سایت باید پنل‌هایی برای مشتریان، تأمین کنندگان، کارمندان و مدیریت وجود داشته باشد. پس هزینه ساخت و نگهداری وب سایت، به مراتب بیشتر خواهد بود.
- یکی از معایب مارکت پلیس‌ها که متوجه مصرف کنندگان می‌شود، زمانی است که باید مشتری منتظر بماند تا کالا به دستش برسد. البته در کشور‌هایی که مارکت پلیس‌ها سالهاست فعالیت دارند، این موضوع جا افتاده و به عنوان تجربه کاربری بد از آن یاد نمی‌شود ولی در کشور ما این مدل کسب و کار نو پا است و برای اینکه مشتری را از دست ندهید باید تمام برنامه‌ها و پلن‌های مناسب را انجام دهید تا کالا در زمان حداقلی به دست مشتری برسد.
انواع فروشگاه‌های مارکت پلیس:
مارکت پلیس عمودی:
در وب سایت مربوط به مارکت پلیس‌های عمودی، تنها یک نوع کالا به فروش می‌رسد برای مثال فقط کتاب یا فقط کالای دیجیتال. خب مشخص است که این نوع از مارکت پلیس‌ها کالایی که به فروش می‌رسانند بسیار تخصصی‌تر و همراه با اطلاعات دقیق‌تری است.
مارکت پلیس افقی:
در وب سایت این نوع مارکت پلیس ها، انواع کالا ها مربوط به هم و یا مختلف مانند یک بازارچه آنلاین به فروش می‌رسد. دقیقاً مانند اینکه در سوپر مارکت خرید کنید.
مارکت پلیس جهانی:
مارکت پلیس‌های جهانی، همه نو کالایی از هر چه به ذهنتان برسد را به فروش می‌رسانند و زمنیه فعالیت آن‌ها هم در حد بین‌المللی گسترده است.
چند مثال از فروشگاه‌های معروف با مدل مارکت پلیس
آمازون
قطعاً مهم‌ترین و بزرگترین مارکت پلیسی که می‌توانیم نام ببریم، آمازون است. آمازون ابتدا کار خود را با فروش کتاب شروع کرد، زیرا کتاب به راحتی قابل بسته بندی و ارسال بود. ولی حالا سایت آمازون تبدیل به مارکت پلیسی شده است که هر چه فکر کنید در آن پیدا می‌شود، حتی خود مصرف کنندگان می‌توانند در نقش تأمین کننده ظاهر شده و اجناسی را که می‌خواهند در این وب سایت به فروش برسانند.
علی بابا
علی بابا هم به عنوان بزرگترین بازار خرده فروشی آنلاین در سطح آسیا است که دفتر مرکزی آن در چین می‌باشد. مدل کسب و کار علی بابا نیز مارکت پلیس است.
دیجی کالا
از مثال‌های وطنی مارکت پلیس می‌توانیم به دیجی کالا اشاره کنیم البته این شرکت از سال ۹۶ به مدل مارکت پلیس تغییر کرده و قبلاً e-commerce بوده است.
بامیلو
بامیلو برای اولین بار در ایران مدل مارکت پلیس را انجام داد. شاید در حال حاضر در زمینه فروشگاه اینترنتی در مقام دوم در ایران باشد ولی قطعاً یک دومین خوب است.