سیستم مدیریت محتوا (CMS) چیست؟

سیستم مدیریت محتوا یا CMS چیست؟

در همانطور که از اسم آن می توانید حدس بزنید، سیستم مدیریت محتوا (Content Management System که به صورت مخفف به آن CMS نیز می گویند) یک ابزار بسیار مفید و کارآمد است که به شما این امکان را می دهد که بدون داشتن تخصص در خصوص برنامه نویسی، محتوای سایت خود را مدیریت کنید. (دقت داشته باشید که منظور ما از مدیریت اضافه کردن محتوا، حذف محتوا و یا ویراش و تغییر محتوا است.)
به زبان ساده تر سیستم مدیریت محتوا یک نرم افزار است که بر روی سرور شما نصب می شود و شما می توانید با استفاده از آن به راحتی بخش های مختلف سایت خود را مدیریت کنید. در ادامه این مطلب در مورد مبحث سیستم مدیریت محتوا (CMS) بیشتر صحبت می کنیم.

 

یک سیستم مدیریت محتوا (CMS) چه امکانات و مزایایی دارد؟

سیستم های مدیریت محتوا امکانات بسیار زیاد و متنوعی دارند که به طور کلی آنها را می توان به دو دسته تقسیم کرد:

• ·امکاناتی که به صورت پیش فرض بر روی سیستم مدیریت محتوای شما وجود دارند.
• ·امکاناتی که برای دسترسی به آنها می توانید افزونه یا پلاگین های مربوط به آنها را نصب کنید.

تعدادی از این امکانات و مزایا

• قابلیت محتوا گذاری و به روز رسانی سایت
• قابلیت لینک دهی ساده و آسان در متن صفحات و سایر قسمت ها
• اضافه کردن منو های مختلف به سایت
• امکان اتصال به فروشگاه اینترنتی
• اضافه کردن فرم قبت نام به سایت
• پشتیبانی از برنامه های تحلیلگر سایت مانند گوگل آنالیتیکس
• قابلیت استفاده از ابزار های سئو
• ·ارائه آمار های مربوط به سایت
• کارایی بالا در طراحی سایت
• گرفتن بکاپ (backup) از وب سایت
• قابلیت اتصال سایت به درگاه های پرداخت
• ساختن گالری تصاویر و اسلاید شو برای وب سایت

از آنجایی که نرم افزار های مختلفی برای مدیریت محتوای شما وجود دارد، شاید در زمان انتخاب سیستم مدیریت محتوا (CMS) کمی سر درگم شوید. برای اینکه انتخاب درست و مناسبی داشته باشید باید اول از همه نیاز ها و انتظارات خود را از یک سیستم مدیریت محتوا بشناسید و سپس خصوصیات مختلف سیستم های مدیریت محتوای مختلف را بررسی کنید و در پایان CMS خود را با توجه به نیاز هایتان انتخاب کنید.

سیستم مدیریت محتوای ایرانی 

در ایران هم سیستم های مدیریت محتوای زیادی تولید شده است شرکت های مختلفی در ایران دست به ارائه سیستم مدیریت محتوا نموده اند ولی متاسفانه هیچ تیمی تا به امروز سیستمی همه گیر تولید نکرده است سیستمی که به معنای واقعی دست به دست شود و همه در مورد آن صحبت کنند تنوع سیستم ها یمدیریت محتوای ایرانی نیز زیاد است  البته تیم هایی بوده اند که سیستم مدیریت محتوای اختصاصی با اهداف خودشان تولید کرده اند و آن را به روز کرده اینجا منظور من سیستم مدیریت محتوای ایرانی است که به هدف استفاده شرکت ها با اهداف عمومی باشد  . یکی از دلایلی که سیستم مدیریت محتوا برای ارائه به شرکت ها به صورت حرفه ای تولید نشده است هزینه های زیاد به روز نگه داشتن این سیستم هاست چون سیستم های متن باز با استفاده از برنامه نویسان در سراسر دنیا به روز می شوند به همین دلیل سرعت به روز رسانی آنها به شدت بالاست حتی تیم های خارجی هم خیلی خوب باسیستم های متن باز نتوانسته اند رقابت کنند.

 

انواع سیستم مدیریت محتوا

سیستم های مدیریت محتوا (CMS) تنوع بسیار بالایی دارند، ولی به طور کلی می توان آنها به دو دسته تقسیم کرد:

• سیستم مدیریت محتوا اشتراکی (SAAS)
• سیستم مدیریت محتوا کد باز (Open Source)

در ادامه این دو مورد را صورت جداگانه برای شما توضیح می دهیم و در پایان آنها را با هم مقایسه می کنیم.

 

سیستم مدیریت محتوای کد باز یا Open Source

سیستم مدیریت محتوا Open Source یا کد باز که به آن متن باز هم می توان گفت نرم افزار های مدیریت سایتی هستند که شما به کد های آنها دسترسی دارید و به این صورت آنها قابل توسعه و تغییر هستند. زمانی که شما به کد های سیستم مدیریت محتوا (CMS) دسترسی داشته باشید می توانید تغییرات مورد نظر خود را در سایت ایجا کنید و یا خطاهایی که با آنها روبروشده اید را بررسی کنید. ممکن است با خود فکر کنید که این روش نیاز به برنامه نویسی خاصی دارد و شاید نتوانید از پس آن بر بیایید، ولی نگران نباشید. تنها در زمان طراحی سایت و یا برای کسب و کارهای بزرگ به برنامه نویسی نیاز دارید.

به زبان ساده تر زمانی که شما از سیستم مدیریت محتوا استفاده می کنید، نیاز شما برای انجام کارهایی مانند: قرار دادن محتوا در وب سایت، اضافه کردن امکان ثبت نام، درج لوگو و... برطرف می شود و برای انجام این کار های هیچ نیازی به برنامه نویسی ندارید، از طرفی این سیستم ها رایگان هستند و در صورتی که قصد ارتقاء آنها و طراحی قالب های اختصاصی داشته باشد باید هزینه آنرا پرداخت کنید. بهترین سیستم های مدیریت محتوای Open Source و به عبارتی پر طرفدارترین و پر استفاده ترین آنها عبارتند از وردپرس، جوملا و دروپال هستند که در ادامه بیشتر در مورد آنها صحبت خواهیم کرد.

 

بهترین سیستم های مدیریت محتوا (CMS) کد باز

همانطور که گفتیم پر استفاده ترین و بهترین سیستم های مدیریت محتوا عبارتند از جوملا، وردپرس و دروپال که در ادامه هر کدام از این موارد را برای شما توضیح می دهیم.

 

سیستم مدیریت محتوا جوملا (Joomla)

جوملا از سال 2001 به دنیای سیستم های مدیریت محتوا وارد شد. شاید استفاده کنندگان از وردپرس از این CMS راضی نباشند، چرا که راه اندازی این سیستم مدیریت محتوا به اندازه ورپرس ساده نیست و از طرفی کارکردن با آن برای کاربر کمی سخت است و ممکن است که با آن ارتباط برقرار نکند و او را دلسرد کند. به عبارت ساده تر می توان گفت که جوملا رابط کاربری مناسبی ندارد. البته نباید در مورد این سیستم مدیریت محتوا زود قضاوت کنید، چرا که بعد از مدتی این سیستم مدیریت محتوا تبدیل سیستم مدیریت محتوای مورد علاقه شما خواهد شد.
سیستم مدیریت محتوا (CMS) جوملا بیشتر از 6000 افزوزه کاربردی دارد که نیاز های مختلف شما را برطرف می کند. ولی در نظر داشته باشید که شما به این 6000 افزونه نیاز ندارید و باید فقط مواردی که نیاز دارید را نصب کنید، دلیل این موضوع این است که تعداد زیاد افزونه هایی که روی CMS خود نصب می کنید باعث کاهش سرعت سایت شما خواهد شد.
یکی از افزونه های مهم و پر کاربرد جوملا VirtuMart است که به شما این امکان را می دهد که به وب سایت خود فروشگاه اینترتی اضافه کنید، البته باید در نظر داشته باشید که این افزونه برای ساخت فروشگاه های کوچک قابل استفاده است و در صورتی که شما قصد طراحی سایت برای فروشگاه های بزرگ را داشته باشید می توانید از افزونه های دیگری مانند Mijoshop و J2Store استفاده کنید. همچنین باید به یاد داشته باشید که توسعه جوملا برای افراد مبتدی بسیار دشوار است و برای این کار شما باید افراد متخصص این کار را استخدام کنید تا به نتیجه های خوبی برسید.

به طور کلی جوملا یک سیستم مدیدریت محتوا مناسب برای سایت های خبری، سایت شرکت ها، سایتهای دانشگاهی، کسب کارهای متوسط و سایت های مورد استفاده برای تجارت الکترونیک است. شما می توانید برای یک نمونه سایت که با سیستم مدیریت محتوای جوملا انجام شده است. همچنین به عنوان یک سایت بزرگ که با استفاده از جوملا طراحی شده است شما می توانید نگاهی به سایت شرکت خودروسازی پژو به آدرس peugeot.com سری بزنید.

 

سیستم مدیریت محتوای وردپرس (WordPress)

اگر از هر کسی که در دنیای وب فعالیت می کند بپرسید که چه سیستم مدیریت محتوایی را به شما پیشنهاد می کند، 80 درصد افراد وردپرس را به شما پیشنهاد می دهند و 60 میلیون از تمامی وب سایت های جهان از این سیستم مدیریت محتوا استفاده کنند. بیایید تا با هم این موضوع را بررسی و دلیل محبوبیت وردپرس را پیدا کنیم.
وردپرس در ابتدا به عنوان یک سیستم وبلاگ ساز حرفه ای پا به میدان گذاشت، ولی این برنامه کم کم پیشرفت کرد و با استفاده از افزونه هایی که روی آنها نصب می شدند باعث شد که برای سایت های خبری، شرکتی، فروشگاهی و... نیز استفاده شود. یکی از سایت های معروفی که در آن از سیستم مدیریت محتوا وردپرس استفاده شده، سایت خبری نیویورک تایمز nytimes.com است.
از مزایای ورد پرس می توان کم حجم بودن، داشتن پلاگین ها متنوع، سازگاری بودن با موتور های جستجو را می توان نام برد. این سیستم مدیریت محتوا برای انتشار محتوا و مطالب، ایجاد وب سایت خبری و... استفاده می شود.
البته اگر در نظر داشته باشید که یک وب سایت بزرگ و دارای امکانات ویژه داشته باشید، استفاده از وردپرس برای شما مناسب نیست. دلیل این موضوع نیز این است که اگر شما قصد انجام چنین کاری را داشته باشید باید پلاگین های اضافی روی سیستم مدیریت محتوای خود نصب کنید و به این صورت وردپرس کارایی اصلی خود را از دست می دهد، همین موضوع کم کم باعث سنگین شدن سایت و کاهش سرعت آن می شود که این موضوع کاربران را از سایت شما دور می کند.
حال تصور کنید که یک فروشگاه اینترنتی دارید که در حال پیشرفت است و بازدید کننده های آن روز به روز رو به افزایش است، همین موضوع باعث کاهش بیشتر سرعت سایت و از دست دادن مخطبانتان می شود.
همچنین یکی از معایب وردپرس این است که پشتیبانی ضعیفی دارد و در صورتی که برای سیستم مدیریت محتوای شما مشکلی پیش بیاید کسی نیست که مسئول پاسخ دادن به این سوال باشد و شما برای یافتن پاسخ سوال های خود در مورد وردپرس باید دست به دامن گوگل شوید.

 

سیستم مدیریت محتوا دروپال (Drupal)

دروپال یک سیستم مدیریت محتوای حرفه ای برای افراد حرفه ای است و همین موضوع باعث می شود که استفاده و توسعه این سیستم مدیریت محتوا برای همه افراد ساده نباشد توسعه دروپال کار ساده ای نیست و شما باید برای انجام این کار افراد متخصص را استخدام کنید.
این سیستم مدیریت محتوا با داشتن 6000 افزونه توسعه را تا حد زیادی ساده کرده است و از زمانی که پا به عرصه طراحی سایت گذاشته است باعث شده است که توجه افراد حرفه ای تر به آن جلب شود. سرعت پاسخگویی بالا و سرعت مناسب بارگذرای صفحات در دروپال از مزایای اصلی آن به حساب می آیند. البته شما باید در نظر داشته باشید که سیستم مدیریت محتوا دروپال دارای پیچیدگی بیشتری نسبت به جوملا و وردپرس است و همین موضوع باعث می شود که برای استفاده از آن و انجام کارهایی مانند توسعه CMS نیاز به استخدام افراد متخصص داشته باشید. از طرفی تعداد قالب هایی که به صورت آماده برای دروپال وجود دارد کمتر از وردپرس است و ساختن قالب برای این سیستم مدیریت محتوا کار راحتی نیست.

دروپال سیستم مدیریت محتوای دیگری هست که شاید به اندازۀ وردپرس دانلود نشده باشد، اما از وقتی آمده حسابی غوغا کرده و توجه بسیاری از افراد، به خصوص حرفه‌ای‌ترها را به خود جلب کرده است. این CMS از قابلیت‌های خوب بسیاری برخوردار است، اما نخستین نکته‌ای که ممکن است توجه شما را جلب کند، سرعت خوب بارگذاری صفحات و زمان پاسخگویی سریع‌تر آن است.

خبر خوب دیگر وجود 6000 افزونه برای دروپال است. این افزونه‌ها توسعۀ دروپال را تا حد زیادی راحت‌تر کرده‌اند. البته این به این معنی نیست که هر فردی بتواند به راحتی کار توسعۀ دروپال را انجام دهد. نه! پیچیدگی‌های سیستم مدیریت محتوای دروپال کمی از دو مورد قبلی بیشتر است و توصیه می‌کنم شرکت‌های بزرگی که می‌توانند برنامه‌نویس یا توسعه دهندۀ وبسایت استخدام کنند، از آن استفاده کنند. با توجه به اینکه تعداد قالب‌های آماده برای این CMS خیلی کمتر از جوملا و وردپرس است و ساختن قالب اختصاصی برای آن کار آسانی نیست، استفاده از دروپال را به افراد مبتدی توصیه نمی‌کنیم.

 

سیستم مدیریت محتوا اشتراکی (SAAS)

همانطور که گفتیم به سیستم های مدیریت محتوا SAAS سیستم مدیریت محتوای اشتراکی نیز می گویند. این سیستم های مدیریت محتوا مانند سیستم های مدیریت محتوای کد باز یا open source هستند ولی با این تفاوت که شما برای دسترسی به کد ها و تغییر آنها باید از شرکت ارائه دهنده این سیستم ها باید اشتراک های سالیانه، ماهیانه و یا سایر بسته های اشتراکی آنها را خریداری کنید.شما با خرید این اشتراک از پرداخت هزینه های طراحی قالب، پشتیبانی، اجاره هاست و استخدام کردن طراح سایت و چنین مواردی معاف می شوید و شرکتی شما اشتراک SAAS را از آن خریداری می کنید همه این امکانات را برای شما فراهم می کند.

 

سیستم مدیریت محتوا اشتراکی (SAAS)

SAAS مخفف عبارت Software As A Service می باشد که به آن سرویس نرم افزار اجاره ای می گویند.

کلمۀ SAAS مخفف Software As A Service است و در فارسی به آن سرویس اشتراکی یا اجاره نرم‌افزارهم می‌گویند. اما این یعنی چه؟ سیستم‌های SAAS امکانات سیستم‌های متن باز را دارند، منتها با این تفاوت که به کدهای آن‌ها دسترسی ندارید و باید آن را از شرکت‌های ارائه‌دهندۀ سیستم‌ مدیریت محتوای اشتراکی به صورت اشتراک سالیانه، ماهیانه یا بستۀ محصول خریداری کنید. نمونه هایی از سیستم های مدیریت محتوای اشتراکی که به آنها سایت ساز هم می گویند عبارتند از:پرتال، ویکس، اسکوئراسپیس و فوراسکوار. در ادامه نمونه های مختلف سیستم های مدیریت محتوا اشتراکی را با هم بررسی می کنیم.

 

سایت‌ ساز اسکوئر اسپیس (SQUARESPACE)

این سیستم سایت ساز بسیار رابط کاربری خوبی دارد و شما می توانید طراحی سایت خود را با درگ اند دراپ کردن انجام دهید و یا در صورتی که حوصله این کار را هم ندارید می توانید اطلاعات کسب و کار خود را بدهید تا این سیستم مدیریت محتوا سایت را برای شما طراحی کند و همچنین شما می توانید بعد از طراحی اتوماتیک قسمت هایی که مدنظرتان است را تغییر دهید و آنرا تبدیل به طراحی مورد نظر خودتان کنید. برای استفاده از این سیستم مدیریت محتوا شما باید از همان شروع هزینه های مربوط به آن را پرداخت کنید و یکی از معایب این سیستم این است که پشتیبانی ضعیفی دارد.

 

سایت ‌ساز ویکس (Wix)

ویکس یکی از پرطرفدارترین سایت ساز های رایگان دنیاست! روند استفاده آن مانند اسکوئر اسپیس است، یعنی شما به راحتی با درگ اند دراپ کردن عناصر سایت خود را مدیریت کنید و به این صورت سایت خود را طراحی کنید و یا این کار را به ویکس بسپارید.
یکی از معایب ویکس این است که برای تامین هزینه های خود در قسمت های سایت شما تبلیغات خودش را نمایش می دهد و از طرفی هم به شما اجازه نمی دهد که از اسم دامنه خود استفاده کنید و به عنوان مثال سایت پونه مدیا را به شکل poonehmedia.wix/poonehmedia نمایش می دهد که این دو مورد از محبوبیت سایت شما کم خواهد کرد. البته همه این مشکلات و معایب مربوط به نسخه رایگان است و در صورتی که شما از سرویس های اشتراکی ماهانه یا سالانه ویکس استفاده کنید و بدون هیچ تبلیغات و یا تغییر نام دامنه ای از سایت خود استفاده کنید.
البته یکی از مشکلات این سیستم مدیریت محتوا برای ایران این است که وکس پسوند ir را تحریم کرده است و استفاده از آن برای دامنه هایی با این پسوند امکان پذیر نیست.

 

تفاوت های سیستم مدیریت محتوا کد باز و اشتراکی

خب در پایان این مطلب سیستم مدیریت محتوا open source و ASSA را با هم مقایسه می کنیم فقط بگذارید قبل از آن توجه شما را به نکته ی زیر جلب کنیم:

زمانی که شما از سیستم مدیریت محتوای اشتراکی یا ASSA استفاده می کنند نیازی به خریدن هاست ندارند و شرکت های ارائه دهنده سایت ساز دامنه و هاست را در یک پک به شما عرضه می کنند.
جدول زیر سیستم مدیریت محتوا کد باز و اشتراکی را با هم مقایسه کرده است:

 

تمرین:

یک لیست از نیاز ها و انتظارات خود در مورد سیستم مدیریت محتوا بنویسید و با توجه به مطالبی که خواندید و نیاز هایی که دارید مشخص کنید که از چه نوع سیستم مدیریت محتوا استفاده کنید و نتیجه تمرین خود را با دلایلی که دارید برای ما در قسمت نظرات بنویسید تا این موضوع به صورت کاملا واضح و درست در ذهنتان جای خود را باز کنید.

 

امیدواریم که این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد و اطلاعاتی که به دست آوردید در انتخاب سیستم مدیریت محتوا به شما کمک کند.

با توجه به این جدول مقایسه، تا اینجای مقاله فکر می‌کنید کدام CMS برای شما بهتر است؟ کد باز یا اشتراکی؟ اگر هنوز در انتخاب سیستم مدیریت محتوای موردنظرتان تردید دارید، در ادامۀ این مقاله همراه من باشید تا نمونه‌هایی از هر نوع CMS را بررسی کنیم.

و اما...

یادتان هست که اول مقاله جدولی را کشیدیم و انتظاراتمان از یک وب‌سایت را در آن وارد کردیم؟ خب، حالا که این مقاله را خواندید دوباره به آن جدول نگاه کنید. الان با توجه به چیزهایی که نوشته‌اید و نکاتی که در این مقاله خواندید فکر می‌کنید کدام CMS برای شما بهتر است؟ با توجه به انتظاراتی که از وب‌سایتتان دارید می‌توانید تصمیم بگیرید که سیستم‌های مدیریت محتوای اشتراکی برای شما بهترند یا سیستم‌های کد باز؟ بهتر است از یک سرویس ایرانی استفاده کنید یا نمونه‌های خارجی؟ وردپرس کار شما را راه می‌اندازد یا نه، برای یک سایت پیشرفته‌تر به دروپال نیاز دارید؟ فکر می‌کنم الان جواب این سوال‌ها را خیلی راحت‌تر پیدا کنید.

اگر هنوز هم سوالاتی در ذهنتان باقی مانده یا فکر می‌کنید که نکات مبهمی در این مقاله وجود دارد، در قسمت نظرات آن را با من در میان بگذارید. بدون شک نظرات شما به من در بهبود مقاله‌ها و نوشتن مطالب بعدی کمک بزرگی خواهد کرد.